Mẩn ngứa toàn thân là tình trạng nhiều người gặp phải, gây khó chịu, mất ngủ và ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt hằng ngày. Đây không phải là một bệnh, mà là triệu chứng của nhiều vấn đề da liễu hoặc sức khỏe bên trong cơ thể.
Để điều trị hiệu quả, điều quan trọng nhất là xác định đúng nguyên nhân.

Dưới đây là 7 nguyên nhân phổ biến nhất gây mẩn ngứa toàn thân và cách xử lý đúng chuẩn chuyên môn.

⭐ 1. Dị ứng (Thức ăn – Thuốc – Hóa chất)

Dấu hiệu đặc trưng

• Mẩn đỏ xuất hiện nhanh sau khi tiếp xúc dị nguyên

• Ngứa nhiều, nổi sẩn phù

• Có thể lan toàn thân

• Một số trường hợp kèm sưng môi, mắt hoặc khó thở

Thủ phạm phổ biến

• Hải sản, đậu phộng, trứng, sữa

• Kháng sinh (Penicillin…)

• Nước giặt, mỹ phẩm, kem dưỡng

• Phấn hoa, lông thú

Cách xử lý

• Ngừng tiếp xúc tác nhân gây dị ứng

• Tắm nước mát

• Dùng kháng histamine (cetirizine, loratadine…) theo hướng dẫn

• Nếu có khó thở, phù lưỡi → đi cấp cứu ngay (nguy cơ sốc phản vệ)

⭐ 2. Mề đay (Urticaria)

Mề đay là nguyên nhân hàng đầu gây ngứa và nổi mẩn toàn thân.

Biểu hiện

• Sẩn phù (nổi ban đỏ hoặc hồng)

• Ngứa dữ dội

• Thay đổi vị trí liên tục

• Bùng phát nhanh

Nguyên nhân kích hoạt

• Nhiệt độ (lạnh/nóng)

• Stress

• Nhiễm virus

• Thực phẩm

Xử lý

• Thuốc kháng histamine thế hệ mới

• Mặc đồ thoáng

• Không gãi mạnh

➡ Nếu mề đay kéo dài > 6 tuần → mề đay mạn tính, cần khám chuyên khoa.

⭐ 3. Viêm da cơ địa (Eczema)

Triệu chứng

• Da khô, nứt, bong tróc

• Ngứa tăng về đêm

• Mẩn đỏ thành mảng

• Thường gặp ở người cơ địa dị ứng

Xử lý chuẩn da liễu

• Dưỡng ẩm hằng ngày

• Tránh xà phòng, sữa tắm dễ gây kích ứng

• Dùng thuốc bôi chống viêm theo chỉ định (Hydrocortisone, Tacrolimus…)

• Giữ da mát, tránh gãi

⭐ 4. Nhiễm giun sán

Ngứa toàn thân về đêm có thể liên quan đến giun kim, giun đũa hoặc sán.

Biểu hiện gợi ý

• Ngứa nhiều vào buổi tối

• Trẻ em cào gãi quanh hậu môn

• Rối loạn tiêu hóa

Xử lý

• Tẩy giun định kỳ 6 tháng/lần

• Vệ sinh tay – móng – khu vực sinh hoạt

• Không dùng chung khăn, đồ ngủ

⭐ 5. Nhiễm nấm da

Các loại nấm như Malassezia, Candida, Dermatophytes có thể gây:

Triệu chứng

• Mẩn đỏ

• Ngứa rát

• Mảng tròn viền đậm – giữa nhạt

• Có thể mọc ở lưng, ngực, tay chân

Xử lý

• Thuốc bôi kháng nấm (Clotrimazole, Ketoconazole)

• Trường hợp nặng → thuốc uống theo chỉ định

• Giữ da khô, tránh ẩm

⭐ 6. Bệnh gan – thận – tuyến giáp

Ngứa toàn thân không tổn thương da có thể liên quan đến:

• Viêm gan, ứ mật

• Suy thận

• Cường giáp – suy giáp

Dấu hiệu đáng chú ý

• Ngứa về đêm

• Không có mẩn đỏ rõ

• Da khô, vàng da (trong bệnh gan)

Xử lý

• Khám nội tổng quát

• Xét nghiệm máu – chức năng gan thận

• Điều trị nguyên nhân bên trong

⭐ 7. Côn trùng đốt hoặc ký sinh trùng da

Triệu chứng

• Mẩn đỏ thành nốt

• Ngứa tại vị trí đốt

• Có thể tập trung theo cụm (bọ chét, rệp)

Xử lý

• Làm sạch chăn gối, giặt nước nóng

• Bôi thuốc giảm ngứa – kháng viêm

• Xịt diệt côn trùng nếu cần

⭐ Bảng phân biệt nhanh các nguyên nhân gây mẩn ngứa toàn thân

⭐ Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Hãy đưa trẻ hoặc người lớn đi khám ngay khi:

• Ngứa kéo dài > 3 ngày không giảm

• Mẩn lan toàn thân

• Kèm sưng môi – khó thở

• Sốt, mệt mỏi, vàng da

• Ngứa dữ dội về đêm

• Có mủ, viêm, trầy xước

⭐ Cách phòng ngừa mẩn ngứa hiệu quả

• Tắm nước mát, không dùng nước nóng

• Dưỡng ẩm da mỗi ngày

• Tránh thực phẩm dễ gây dị ứng

• Giặt sạch chăn gối định kỳ

• Hạn chế dùng mỹ phẩm có hương liệu

• Giữ nhà cửa sạch, thông thoáng

• Uống đủ nước, tăng rau xanh

⭐ Kết luận

Mẩn ngứa toàn thân có thể do nhiều nguyên nhân: dị ứng, mề đay, eczema, nấm, giun sán hoặc bệnh lý bên trong.
Muốn điều trị dứt điểm, cần xác định đúng nguyên nhân, kết hợp chăm sóc da đúng cách và điều trị theo hướng dẫn chuyên môn.