LOÉT DẠ DÀY TÁ TRÀNG: NGUYÊN NHÂN, TRIỆU CHỨNG, CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ HIỆU QUẢ

Loét dạ dày tá tràng là bệnh lý tiêu hóa phổ biến. Tìm hiểu nguyên nhân, triệu chứng, cách chẩn đoán và điều trị để bảo vệ sức khỏe dạ dày.

Tổng quan về bệnh loét dạ dày tá tràng

Loét dạ dày tá tràng là tình trạng niêm mạc dạ dày hoặc tá tràng bị tổn thương, tạo nên những vết loét sâu xuống lớp cơ niêm mạc. Người bệnh thường gặp các triệu chứng như đau âm ỉ vùng thượng vị, ợ hơi, ợ chua, khó tiêu.

Tại Việt Nam, khoảng 26% dân số mắc loét dạ dày tá tràng. Nếu không được điều trị sớm, bệnh có thể gây ra biến chứng nguy hiểm như xuất huyết tiêu hóa, thủng dạ dày, hẹp môn vị, thậm chí ung thư dạ dày.

Nguyên nhân gây loét dạ dày tá tràng

Loét xảy ra khi cân bằng giữa yếu tố tấn công và yếu tố bảo vệ dạ dày bị phá vỡ.

Các yếu tố tấn công

• Nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori (HP) – nguyên nhân hàng đầu.

• Sử dụng thuốc NSAIDs (ibuprofen, aspirin, naproxen) lâu dài.

• Rượu bia, thuốc lá, cafe, đồ ăn cay nóng, chiên xào.

• Stress, căng thẳng kéo dài.

• Acid dịch vị, muối mật, pepsin gây bào mòn niêm mạc.

Các yếu tố bảo vệ

• Lớp chất nhầy dạ dày.

• Dòng máu nuôi dưỡng niêm mạc.

• Khả năng tái sinh, phục hồi tế bào niêm mạc.

Nguyên nhân thường gặp nhất

• Chế độ ăn uống không hợp lý: ăn uống thất thường, nhiều chất kích thích.

• Sinh hoạt thiếu điều độ: thức khuya, ngủ không đủ giấc.

• Lạm dụng thuốc Tây: thuốc giảm đau, kháng sinh.

• Bệnh lý nền: tiểu đường, xơ gan, hạ đường huyết.

Triệu chứng của bệnh loét dạ dày tá tràng

• Đau âm ỉ hoặc nóng rát vùng thượng vị:

  • Loét dạ dày: đau ngay sau ăn.

  • Loét tá tràng: đau 2–3 giờ sau ăn hoặc lúc đói, đau tăng về đêm.

• Ợ hơi, ợ chua, đầy bụng, khó tiêu.

• Buồn nôn, nôn (nôn xong cảm thấy dễ chịu).

• Ói ra máu, đi ngoài phân đen (dấu hiệu xuất huyết).

• Mệt mỏi, sụt cân, thiếu máu.

Đường lây truyền

Bệnh không lây nếu không liên quan đến nhiễm HP.
Trường hợp do vi khuẩn HP, có thể lây qua:

• Đường miệng – miệng (ăn uống chung, hôn, dùng chung dụng cụ ăn).

• Đường phân – miệng (vệ sinh kém).

• Dụng cụ y tế chưa tiệt trùng như ống nội soi.

Đối tượng nguy cơ cao

• Người thường xuyên uống rượu bia, hút thuốc lá, uống cafe.

• Người lớn tuổi có tiền sử nhiễm HP.

• Bệnh nhân mắc hội chứng Zollinger–Ellison.

• Người đang điều trị hóa trị, xạ trị ung thư.

Phòng ngừa loét dạ dày tá tràng

• Hạn chế dùng thuốc NSAIDs khi không cần thiết.

• Bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia, cafe.

• Ăn chín uống sôi, rửa tay sạch sẽ trước khi ăn.

• Ăn uống điều độ, tránh bỏ bữa, ăn chậm nhai kỹ.

• Tránh đồ cay nóng, nhiều dầu mỡ.

• Bổ sung rau xanh, trái cây, ngũ cốc, thực phẩm giàu vitamin.

• Tập thể dục nhẹ nhàng 30 phút mỗi ngày.

• Giữ tinh thần thoải mái, tránh căng thẳng.

Chẩn đoán loét dạ dày tá tràng

• Nội soi dạ dày – tá tràng: phương pháp chính xác nhất, giúp xác định vị trí, kích thước và mức độ ổ loét, đồng thời lấy mẫu sinh thiết.

• Xét nghiệm HP: qua mẫu máu, phân hoặc sinh thiết.

• X-quang (ít dùng hơn).

Điều trị loét dạ dày tá tràng

1. Điều trị bằng thuốc

• Không nhiễm HP: thuốc giảm tiết acid (omeprazole, lansoprazole) + thuốc bảo vệ niêm mạc.

• Có nhiễm HP: phác đồ diệt HP (kháng sinh + thuốc ức chế bơm proton + bismuth).

2. Thay đổi lối sống và chế độ ăn

• Thực phẩm nên ăn: chuối, cơm, bánh mì, súp, sữa chua, đậu bắp, rau củ màu xanh đậm, nước ép táo, nước dừa, trà thảo mộc, tinh bột nghệ + mật ong.

• Thực phẩm cần tránh: đồ chua, dưa muối, thức ăn nhanh, rượu bia, nước ngọt có gas.

3. Chế độ sinh hoạt hợp lý

• Ngủ đủ giấc, không thức khuya.

• Tập thể dục nhẹ như đi bộ, yoga.

• Ăn uống đúng giờ, chia nhỏ bữa ăn.

Kết luận

Loét dạ dày tá tràng là bệnh lý tiêu hóa phổ biến nhưng có thể phòng ngừa và điều trị hiệu quả nếu phát hiện sớm. Duy trì chế độ ăn lành mạnh, sinh hoạt điều độ và khám sức khỏe định kỳ là chìa khóa để bảo vệ dạ dày khỏe mạnh.

Từ khóa chính: loét dạ dày tá tràng, triệu chứng loét dạ dày tá tràng, điều trị loét dạ dày tá tràng
Từ khóa phụ: bệnh dạ dày, vi khuẩn HP, đau thượng vị, viêm loét dạ dày