Táo bón là tình trạng rất phổ biến ở trẻ em. Đặc biệt, khi táo bón kéo dài nhiều ngày, trẻ dễ bị đau bụng, biếng ăn, khó chịu và ảnh hưởng đến tốc độ tăng trưởng. May mắn là phần lớn các trường hợp táo bón nhẹ có thể cải thiện hiệu quả bằng chế độ ăn uống – sinh hoạt khoa học.
Bài viết dưới đây giúp cha mẹ hiểu rõ nguyên nhân – dấu hiệu – cách hỗ trợ tại nhà – khi nào cần đưa bé đi khám.
1. Táo bón ở trẻ là gì?
Táo bón là tình trạng trẻ đi ngoài khó, số lần đi tiêu giảm, phân khô cứng và phải rặn mạnh.
Thông thường, trẻ được xem là táo bón khi:
-
Đi ngoài < 3 lần/tuần
-
Phân cứng, vón cục
-
Trẻ đau bụng, quấy khóc khi đi tiêu
-
Có thể kèm nứt hậu môn hoặc dính máu tươi
2. Nguyên nhân khiến trẻ bị táo bón lâu ngày
2.1. Thiếu chất xơ trong bữa ăn
Trẻ ăn ít rau củ, trái cây hoặc lạm dụng đồ chiên rán, snack, đồ ngọt dễ dẫn đến táo bón.
2.2. Uống quá ít nước
Nước giúp làm mềm phân. Trẻ uống không đủ nước sẽ khiến phân khô cứng và khó đào thải.
2.3. Thay đổi sữa hoặc chế độ ăn
Một số trẻ bị táo bón khi đổi loại sữa công thức hoặc bắt đầu tập ăn dặm.
2.4. Nhịn đi ngoài
Trẻ bận chơi, đi học hoặc sợ đau khi đi tiêu → nhịn lại → phân tích tụ và cứng hơn.
2.5. Ít vận động
Vận động giúp nhu động ruột hoạt động tốt hơn. Trẻ lười vận động dễ táo bón.
2.6. Mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột
Sự thiếu hụt lợi khuẩn khiến thức ăn khó tiêu hóa, dễ gây táo bón hoặc đầy bụng.
2.7. Một số bệnh lý (ít gặp)
Suy giáp, bệnh Hirschsprung… Tuy nhiên các trường hợp này hiếm và cần chẩn đoán chuyên môn.
3. Dấu hiệu trẻ bị táo bón lâu ngày
Cha mẹ có thể nhận biết qua các biểu hiện:
-
Đi ngoài > 3 ngày không được
-
Phân to, cứng, khô
-
Trẻ đau bụng, quặn bụng
-
Bụng đầy chướng
-
Trẻ rặn đỏ mặt, khóc khi đi tiêu
-
Chán ăn, ngủ kém
-
Có thể thấy máu tươi dính trên phân (do nứt hậu môn)
Nếu trẻ đau bụng dữ dội, nôn ói hoặc có máu nhiều → cần đưa đi khám.
4. 8 mẹo giúp trẻ hết táo bón ngay tại nhà
(Những cách dưới đây mang tính hỗ trợ, không thay thế điều trị y khoa trong các trường hợp bệnh lý.)
4.1. Tăng cường chất xơ trong khẩu phần ăn
Chất xơ giúp làm mềm phân và kích thích nhu động ruột.
Thực phẩm gợi ý:
-
Rau mồng tơi, rau dền, bí đỏ, khoai lang
-
Lê, táo, chuối chín, đu đủ
-
Ngũ cốc nguyên hạt, yến mạch
4.2. Bổ sung đủ nước cho trẻ
-
Trẻ 1–3 tuổi: khoảng 1–1,3 lít/ngày (bao gồm nước uống + canh + sữa)
-
Trẻ lớn hơn: nhu cầu tăng dần theo độ tuổi
Nếu trẻ dưới 6 tháng bú mẹ hoàn toàn → thường không cần uống thêm nước, trừ khi có khuyến nghị của bác sĩ.
4.3. Cho trẻ uống nước ép hỗ trợ nhuận tràng
Một số loại nước ép tự nhiên dễ hỗ trợ tiêu hóa:
-
Nước ép lê
-
Nước mận
-
Nước cam loãng (trẻ > 1 tuổi)
4.4. Tập thói quen đi vệ sinh đúng giờ
Cho trẻ ngồi bô hoặc ngồi toilet vào một khung giờ cố định mỗi ngày (tốt nhất sau bữa sáng).
Điều này giúp nhu động ruột làm việc dễ dàng hơn.
4.5. Massage bụng – bài tập “đạp xe” cho trẻ
Massage theo chiều kim đồng hồ 5–10 phút giúp kích thích tiêu hóa.
Với trẻ nhỏ, cha mẹ có thể làm động tác đạp xe tại chỗ để giảm căng tức bụng.
4.6. Tăng vận động cho trẻ
Vận động giúp hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả hơn.
Gợi ý: đi bộ, chạy nhảy, đạp xe, tập yoga dành cho trẻ.
4.7. Điều chỉnh sữa công thức nếu cần
Một số loại sữa gây táo bón hơn so với loại khác.
Cha mẹ có thể tham khảo bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để chọn sữa phù hợp.
4.8. Bổ sung men vi sinh hoặc chất xơ hòa tan (theo tư vấn chuyên môn)
Lợi khuẩn và chất xơ hòa tan giúp cân bằng hệ vi sinh, hỗ trợ nhuận tràng.
Nên chọn sản phẩm phù hợp lứa tuổi và nguồn gốc rõ ràng.
5. Khi nào cần đưa trẻ đi khám?
Cha mẹ nên cho trẻ đến cơ sở y tế nếu có các dấu hiệu:
-
Táo bón kéo dài > 2 tuần dù đã thay đổi chế độ ăn
-
Trẻ sút cân, mệt mỏi
-
Bụng trướng nhiều, đau bụng liên tục
-
Nôn, mất nước
-
Máu chảy nhiều khi đi tiêu
-
Trẻ dưới 6 tháng bị táo bón kéo dài
Việc thăm khám giúp loại trừ các nguyên nhân bệnh lý hiếm gặp.
Kết luận
Táo bón lâu ngày ảnh hưởng trực tiếp đến tiêu hóa, ăn uống và sự phát triển của trẻ. Tuy nhiên, cha mẹ hoàn toàn có thể hỗ trợ cải thiện tại nhà bằng các biện pháp đơn giản: tăng chất xơ – uống đủ nước – tập thói quen đi vệ sinh – tăng vận động.
Nếu táo bón kéo dài hoặc kèm dấu hiệu bất thường, hãy đưa trẻ đến cơ sở y tế để được tư vấn chuyên môn.
Để lại một bình luận