Viêm da tiếp xúc là một trong những bệnh da liễu phổ biến nhất, chiếm đến 70% các trường hợp viêm da. Tuy nhiên, bệnh có 2 dạng hoàn toàn khác nhau: viêm da tiếp xúc kích ứng và viêm da tiếp xúc dị ứng.
Việc nhầm lẫn giữa hai loại khiến việc điều trị kéo dài và dễ tái phát.

Bài viết sau giúp bạn phân biệt chính xác, đồng thời hướng dẫn cách xử lý – điều trị đúng chuẩn da liễu.

⭐ 1. Viêm da tiếp xúc là gì?

Viêm da tiếp xúc là phản ứng viêm của da khi tiếp xúc trực tiếp với chất gây kích ứng hoặc dị ứng.
Biểu hiện thường gặp:

• Đỏ da

• Bong vảy

• Ngứa

• Rát

• Nổi mụn nước nhỏ

Nhưng nguyên nhân và cơ chế gây bệnh ở 2 loại hoàn toàn khác nhau.

⭐ 2. Viêm da tiếp xúc kích ứng (Irritant Contact Dermatitis)

Đây là loại phổ biến nhất (80%), xảy ra khi da tiếp xúc với chất gây kích ứng mạnh hoặc tiếp xúc lặp lại nhiều lần.

✔ Nguyên nhân

• Chất tẩy rửa mạnh

• Nước rửa chén, bột giặt

• Xà phòng, cồn, gel sát khuẩn

• Mồ hôi, nước bọt trẻ nhỏ

• Dung môi hóa chất (sơn, xi măng…)

• Thời tiết hanh khô khiến da dễ tổn thương hơn

✔ Triệu chứng

• Xuất hiện rất nhanh sau khi tiếp xúc

• Cảm giác rát – châm chích

• Da đỏ, khô, nứt nẻ

• Có thể nổi mụn nước nhưng ít lan

• Vùng da tổn thương ở đúng vị trí tiếp xúc

✔ Điểm nhận biết

➡ Xảy ra ở mọi người, không liên quan cơ địa dị ứng.
➡ Mức độ phụ thuộc thời gian và nồng độ chất kích ứng.

⭐ 3. Viêm da tiếp xúc dị ứng (Allergic Contact Dermatitis)

Là phản ứng dị ứng miễn dịch, xảy ra khi cơ thể đã mẫn cảm với một chất trước đó.

✔ Nguyên nhân

• Nickel (trong trang sức, đồng hồ, khuy áo)

• Mỹ phẩm, kem dưỡng da, son

• Thuốc bôi da (corticoid, neomycin)

• Phấn hoa, mủ thực vật (ví dụ: cây trúc đào)

• Nước hoa, chất bảo quản trong mỹ phẩm

• Sơn móng tay

✔ Triệu chứng

• Xuất hiện sau 12–48 giờ (không phải ngay lập tức)

• Ngứa rất nhiều, đỏ rực

• Nổi mụn nước li ti, có thể rỉ dịch

• Lan rộng ra ngoài vùng tiếp xúc

• Có thể tái phát nhiều lần khi gặp lại dị nguyên

✔ Điểm nhận biết

➡ Chỉ xảy ra ở người cơ địa dị ứng.
➡ Càng tiếp xúc, dị ứng càng nặng hơn.

⭐ 4. Bảng phân biệt nhanh: Kích ứng vs Dị ứng

⭐ 5. Điều trị viêm da tiếp xúc đúng cách

✔ Bước 1: Ngừng tiếp xúc nguyên nhân

Đây là yếu tố quan trọng nhất để bệnh cải thiện nhanh.

• Thay đổi mỹ phẩm

• Đeo găng khi tiếp xúc hóa chất

• Tránh trang sức gây dị ứng

• Giặt lại quần áo bằng nước ấm

✔ Bước 2: Làm sạch da nhẹ nhàng

• Dùng nước muối sinh lý hoặc sữa rửa dịu nhẹ

• Không chà xát mạnh

• Không dùng cồn, chanh, kem đánh răng

✔ Bước 3: Dưỡng ẩm phục hồi hàng rào da

Khuyên dùng các loại:

• Ceramide

• Hyaluronic Acid

• Glycerin

• Panthenol

→ Giúp giảm đỏ – giảm rát – phục hồi nhanh.

✔ Bước 4: Thuốc điều trị (theo chỉ định bác sĩ)

🔹 Corticosteroid bôi

• Hydrocortisone

• Mometasone

• Betamethasone (ngắn hạn)

→ Giảm viêm, ngứa nhanh.

🔹 Thuốc giảm ngứa

• Cetirizine

• Loratadine

• Fexofenadine

🔹 Thuốc ức chế miễn dịch tại chỗ (nếu dị ứng nặng – tái phát)

• Tacrolimus

• Pimecrolimus

⭐ 6. Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Bạn nên đến cơ sở da liễu khi:

• Tổn thương lan rộng

• Mụn nước nhiều, rỉ dịch

• Ngứa dữ dội, mất ngủ

• Không cải thiện sau 3–5 ngày

• Tái phát liên tục

• Trẻ nhỏ bị viêm da tiếp xúc

👉 Trường hợp sưng môi, khó thở → nguy cơ dị ứng nặng → đi cấp cứu ngay.

⭐ 7. Cách phòng ngừa tái phát

• Test thử mỹ phẩm trước khi dùng

• Sử dụng sản phẩm cho da nhạy cảm

• Dùng găng tay khi tiếp xúc hóa chất

• Giữ da đủ ẩm

• Tránh cào gãi mạnh

• Hạn chế đeo trang sức kém chất lượng

• Ghi nhớ tác nhân đã gây dị ứng trước đó

⭐ KẾT LUẬN

Viêm da tiếp xúc kích ứng và viêm da tiếp xúc dị ứng tuy có triệu chứng tương tự nhưng cơ chế – thời gian xuất hiện – hướng điều trị hoàn toàn khác nhau.
Phân biệt đúng sẽ giúp bạn chọn phương pháp xử lý hiệu quả, tránh tái phát và hạn chế biến chứng.